admin, 3 grudnia, 2019, 2 komentarze

Pięć hipotez Stephena Krashena

W artykule tym omawiam pięć hipotez Stephena Krashena, które definiują jego teorię przyswajania języków obcych.

Stephen Krashen jest ekspertem w dziedzinie językoznawstwa, specjalizującym się w teoriach akwizycji i rozwoju języka. Jego publikacje wywarły szeroki wpływ na podejście do nauczania i uczenia się języków obcych na całym świecie.

Jak już to wspomniałem, teoria przyswajania języków obcych Stephena Krashena opiera się na pięciu podstawowych hipotezach, które teraz omówię.

1) Hipoteza przyswajania – uczenia się (the Acquisition-Learning hypothesis)

Stephen Krashen uważa, że istnieją dwa sposoby w jaki nabywamy język: jeden z nich to przyswajanie (acquisition), a drugi to uczenie się (learning).

Według Stephena Krashena przyswajanie, inaczej akwizycja języka, jest procesem podświadomym.

Nie jesteśmy świadomi zachodzenia tego procesu, i tym samym, nie zdajemy sobie sprawy z tego, że nabywamy jakąś nową wiedzę. Ale ta nowa wiedza jest magazynowana w naszych umysłach podświadomie.

To, co rozumiemy przez przyswajanie, akwizycję języka, bywa określane w niespecjalistycznej literaturze, jako ‘załapanie języka’. Czasami spotykamy ludzi, którzy mówią, że byli przez jakiś czas za granicą i załapali trochę języka.

Z drugiej strony, uczenie się języka jest tym, co robiliśmy w szkole. Jest to świadomy proces, w którym skupiamy się na formie naszych wypowiedzi, poprawianiu błędów, poznawaniu gramatyki oraz zasad pisowni i interpunkcji. Wiedza, którą nabywamy przez uczenie się jest magazynowana w naszych umysłach świadomie.

Stephen Krashen uważa, że to przyswajanie, a nie uczenie się, jest ważniejszym procesem, który prowadzi do opanowania języka. Przez opanowania mam tutaj na myśli zdolność swobodnego posługiwania się językiem obcym.

2) Hipoteza naturalnego porządku (the Natural Order hypothesis)

Hipoteza naturalnego porządku opiera się na założeniu, że nabywanie reguł językowych odbywa się w przewidywalnych (predictable) etapach. Na przykład niektóre reguły gramatyczne są przyswajane wcześnie, a inne później.

Według Stephena Krashena porządek w jakim przyswajamy nasz język ojczysty i język obcy jest podobny, chociaż nie identyczny.

Jako przykład podaje on to, że w języku angielskim formy czasowników z –ing, które występują w czasach ciągłych (continuous), są nabywane w miarę wcześnie przez dzieci uczące się ich pierwszego języka. Z drugiej strony, forma trzeciej osoba liczby pojedynczej, gdzie do bezokolicznika dodajemy końcówkę ‘s’, jest przyswajana nawet od 6 miesięcy do 1 roku później.

W przypadku dorosłych uczących się języka angielskiego, jako języka obcego, formy czasowników z –ing, są nabywane również wcześnie. Jednakże nierzadko zdarza się, że forma trzeciej osoba liczby pojedynczej w ogóle nie jest przyswajana.

Trzy cechy charakteryzujące naturalny porządek przyswajania języka to:

A) Naturalny porządek, czyli ‘kolejność’ w jakiej nabywamy język, nie jest oparta na zasadzie prosty i złożoności. Niektóre reguły, które wydają się być proste (chociażby dodawanie do czasownika końcówki ‘s’ w trzeciej osobie liczby pojedynczej) są nabywane późno. Inne, które są o wiele bardziej złożone są nabywane wcześniej. Oznacza to, że prezentowanie materiału, np. w podręcznikach do nauki języka, według kryterium od prostego do złożonego może być nie najlepszym podejściem.

B) Naturalny porządek nie może być zmieniony. Mówiąc inaczej, nie jesteśmy wstanie zmodyfikować naturalnej kolejności nabywania języka. Nauczyciel może omawiać zastosowanie jakiejś reguły gramatycznej przez tygodnie, lecz nie zostanie ona przyswojona aż do momentu, kiedy uczniowie będą do tego gotowi.

C) Naturalny porządek nie jest ‘porządkiem nauczania’ (the teaching order). Innymi słowy, nawet jeżeli udałoby nam się ustalić kolejność w jakiej język jest przyswajany, nauczanie według tej kolejności może nie przynieść rezultatów, których moglibyśmy oczekiwać.

3) Hipoteza monitorowania (the Monitor hypothesis)

W pierwszym punkcie zostało powiedziane, że istnieją dwa sposoby, w jaki nabywamy język, to znaczy przez przyswajanie (akwizycję) oraz uczenie się. Hipoteza monitorowania wyjaśnienia to, jak te dwa sposoby nabywania języka są używane.

Według Stephena Krashena to akwizycja inicjuje produkcję języka w postaci wymowy i jest odpowiedzialna za naszą biegłość w języku. Z drugiej strony, język nabyty drogą uczenia się pełni rolę „monitora” lub „edytora”.

Tak to wygląda w praktyce: Załóżmy, że chcemy powiedzieć coś w języku obcym. Forma zdania, które zamierzamy wypowiedzieć, pojawia się w naszym umyśle dzięki temu, co przyswoiliśmy w podświadomym procesie akwizycji. Następnie, tuż przed wypowiedzeniem tego zdania, dokonujemy jego szybkiego sprawdzenia i poprawy ewentualnych błędów, dzięki poznanym regułom językowym. Możemy również użyć naszego świadomego ‘monitora’ do poprawienia naszego zdania, po jego wypowiedzeniu. Krashen nazywa to samokorektą (self-correction).

Głównym założeniem hipotezy monitorowania jest to, że świadome uczenie się spełnia wyłącznie funkcję ‘edytora’, i nie przyczynia się do płynności (fluency) w języku.

Krashen pisze, że użycie ‘monitora’ nie jest łatwe. Do jego użycia potrzebne są: wystarczający czas, skupienie na formie oraz znajomość zasad językowych. Co więcej, uczący się języka używają monitorowania w różny sposób. Są tacy, którzy cały czas używają ‘monitora’ (over-users); tacy, którzy nie uczą się reguł językowych i przez to nie używają monitora w ogóle (under-users); oraz osoby korzystające z monitora w zrównoważony sposób (optimal users).

Brak pewności siebie często wiąże się z nadmiernym korzystaniem z ‘monitora’.

4) Hipoteza wkładu (the Input hypothesis)

Według Stephena Krashena język jest przyswajamy tylko w jeden sposób: poprzez comprehensible input, czyli  kontakt z treściami, które są dla nas zrozumiałe.

Comprehensible input jest niezbędnym, ale także i wystarczającym warunkiem do przyswojenia języka.

Stephen Krashen postuluje, że uczymy się języka, gdy otrzymujemy imput w formie i + 1, gdzie i jest bieżącym stanem lub etapem naszej biegłości językowej.

Zgodnie z tą hipotezą potrzebujemy mieć kontakt ze zrozumiałymi dla nas treściami słownymi lub w fromie tekstowej, które ani nie są za łatwe, ani za trudne, ale przy tym o trochę wykraczają (+1) ponad nasz aktualny poziom. Przy zachowaniu tych warunków przyswajanie języka powinno zachodzić bez wysiłku i mimowolnie.

5) Hipoteza afektywnego filtra (the Affective Filter hypothesis)

Hipoteza filtra afektywnego odzwierciedla pogląd Krashena, że kilka ‘zmiennych afektywnych’ (affective variables) odgrywa rolę ułatwiającą, ale nie przyczynową, w przyswajaniu języka obcego. Te zmienne obejmują: motywację, pewność siebie, lęk i cechy osobowości.

Krashen twierdzi, że uczniowie o dużej motywacji, pewności siebie, dobrym wizerunku, niskim poziomie lęku są lepiej przygotowani do odniesienia sukcesu w nauce języka obcego. Niska motywacja, niska samoocena, lęk i inne mentalne blokady mogą podnieść filtr afektywny (affective filter) i stworzyć ‘blok myślowy’. Innymi słowy, gdy afektywny filtr jest ‘włączony’, utrudnia to przyswajanie języka.

Literatura

Stephen D. Krashen, Explorations in Language Acquisition and Use: The Taipei Lectures, Heinemann Educational Books, 2003

Stephen D. Krashen, Second Language Acquistion and Second Language Learning, Prentice-Hall, 1988 (pobierz lub czytaj online)