admin, 24 sierpnia, 2019, brak komentarzy

Techniki zapamiętywania: łańcuchowa metoda skojarzeń

Jeżeli chcemy wykorzystywać swoją pamięć bardziej efektywniej i jednocześnie rozwijać naszą kreatywność i wyobraźnię, łańcuchowa metoda skojarzeń może być świetnym punktem startu. W tej metodzie zapamiętywania chodzi o tworzenie zabawnych, komicznych, groteskowych, wizualnych skojarzeń, łącząc w pary słowa, które chcemy zapamiętać.

Łańcuchowa metoda skojarzeń, zwana również po prostu metodą łańcuchową jest najprostszą z mnemotechnik. Opanowanie tej metody ułatwi nam zrozumienie i efektywne stosowanie bardziej zaawansowanych technik mnemonicznych.

W języku angielskim przy jej opisie używane są terminy „The Link system”, oraz niekiedy “Chain system”, z czego wywodzi się jej polska nazwa.

Opis metody łańcuchowej

Łańcuchowa metoda skojarzeń składa się z dwóch kroków:

Po pierwsze, potrzebujemy utworzyć, wyobrazić sobie, mentalne obrazy dla każdej rzeczy, każdego elementu, który chcemy zapamiętać.

Po drugie, potrzebujemy skojarzyć obrazy odnoszące się do każdego z elementów, z obrazem następnego elementu.

Załóżmy, że mamy do zapamiętania listę składającą się z pięciu słów. Określmy je za pomocą liter jako A, B, C, D, E. Zgodnie z tą metodą następujące pary obrazów muszą być ze sobą skojarzone, a mianowicie: A-B, B-C, C-D, D-E.

Przykład użycia tej metody

Podam teraz prosty przykład zastosowania tej metody, przedstawiony przez Kenneth’a Higbee w jego książce. [1]

Załóżmy, że otrzymaliśmy listę z pięcioma elementami, które potrzebujemy zapamiętać. Niech te elementy to będzie: papier, opona, doktor, róża i piłka.

Aby użyć metody łańcuchowej w celu zapamiętania tych pięciu słów, po pierwsze potrzebujemy wizualne skojarzyć ze sobą dwa pierwsze elementy z naszej listy, czyli papier i oponę. W tym celu możemy wyobrazić sobie samochód, który jedzie na papierowych oponach, lub że używamy opony (zamiast gumki), aby zetrzeć słowa napisane na kartce papieru.

Po drugie, potrzebujemy skojarzyć ze sobą oponę i doktora. W tym celu możemy wyobrazić sobie oponę, która przejechała po doktorze lub oponę, która wykonuje operację na pacjencie.

Po trzecie, aby utworzyć skojarzenie między doktorem i różą, moglibyśmy wyobrazić sobie, że doktor przeprowadza operację na róży, albo że doktor daje różę pacjentce.

Po czwarte, aby utworzyć skojarzenie między różą i piłką, moglibyśmy wyobrazić sobie osoby grające w piłkę nożną, ale zamiast piłki kopiących różę; albo kwiat róży, na którym zamiast pąków rosną piłki.

Ważna uwaga! Tworząc obrazy dla naszych par powinniśmy pamiętać o tym, aby wizualne przedstawia słów, które chcemy zapamiętać, wyróżniały się z ich otoczenia. Dobrze jest wyobrazić je sobie przesadnie wielkimi, lub małymi, o jaskrawych kolorach, o wyrazistych kształtach, itd.

W podanym tu przykładzie wzięliśmy pod uwagę tylko pięć elementów. Jednakże metoda ta może być stosowana równie dobrze do dziesięciu, dwudziestu lub więcej elementów.

Błędy

Często popełnianym błędem przy korzystaniu z tej metody jest nie łączenie słów w pary, jak to zrobiliśmy w podanym przykładzie, ale raczej kojarzenie ich w ciągu A i B i C i D i E.

Pomijając wyraźne rozróżnienie na pary, wszystko będzie działo się jednocześnie, i będzie nam trudno zapamiętać kolejność wyrazów. Poza tym w ten sposób łatwiej jest również przeoczyć jakiś z elementów.

Gdy czynimy to we właściwy sposób, każdy z wyrazów do zapamiętania pojawia się dwukrotnie, co umożliwia nam rozpoznawanie kolejności w naszej liście.

Łańcuchowa metoda skojarzeń jest efektywnym narzędziem wspomagającym zapamiętywanie materiału, jednakże aby ją efektywnie stosować musimy pamiętać również o tym, że potrzebujemy naprawdę „zobaczyć” w naszym umyśle każde z utworzonych przez nas skojarzeń. Potrzebujemy użyć naszej wyobraźni i uważnie przyjrzeć się każdej z utworzonych scen. Jeżeli nie uczynimy tego, to może okazać się, że nie wszystko zapamiętaliśmy tak jak należy.

Przypominanie

Tworząc wizualne skojarzenia, generalnie powinniśmy używać pierwszych skojarzeń, które przychodzą nam na myśl. Jest to zalecane, gdyż prawdopodobne jest również to, że będą one pierwszymi o których pomyślimy, starając się przypomnieć sobie jakąś rzecz.

Aby przypomnieć sobie listę, którą zapamiętaliśmy przy pomocy tej metody, rozpoczynamy od pierwszego elementu i przechodzimy po kolei do następnego elementu z naszej listy.

Wracając do naszego przykładu, najpierw potrzebujemy przypomnieć sobie pierwsze słowo z naszej listy, czyli papier. Potrzebujemy powrócić w naszym umyśle do obrazu, który stworzyliśmy w połączeniu z tym słowem. Widząc nasz obraz, przypomni on nam również o słowie opona. Opona z kolei przypomni nam o słowie doktor, a doktor a słowie róża. Natomiast widząc obraz z różą, przypomnimy sobie o ostatnim słowie z naszej listy, czyli piłce.

Każdy element z naszej listy jest powiązany z elementem poprzedzającym go, który służy jako wskazówka dla naszej pamięci. Jak widzimy, dzieje się tak dla każdego elementu z naszej listy, oprócz pierwszego. Dlatego też potrzebujemy czegoś, co będzie służyć jako wskazówka dla pierwszego elementu. Jednym ze sposobów jest skojarzenie pierwszego elementu z czymś odnoszącym się do całej naszej listy. Na przykład, jeżeli nasza lista pochodzi z jakiegoś podręcznika, to możemy pierwszy element skojarzyć z tym podręcznikiem właśnie.

Zastosowanie metody łańcuchowej

Oto kilka przykładów zastosowania tej metody.

– Prezentacje ustne

Łańcuchowa metoda skojarzeń jest szczególnie polecana do zapamiętania głównych pojęć w prezentacjach ustnych. Mając wyodrębnione główne zagadnienia które chcemy zaprezentować, wystarczy że uporządkujemy je w listę, a następnie zapamiętamy używając opisanej tutaj metody. Główne pojęcia na naszej liście będą podpowiadać nam porządek zagadnień w naszej prezentacji, oraz stanowić wskazówki, pomagające nam pamiętać treść poszczególnych podpunktów.

– Zapamiętywanie słówek języka obcego

Aby wykorzystać tą metodę w nauce języków obcych, potrzebujemy połączyć ją z metodą słów kluczowych. [2]

– W szkole

Łańcuchowa metoda skojarzeń może być z powodzeniem wykorzystywana przez uczniów w szkole, jako pomoc w zapamiętywaniu listy słów odnoszących się do jakiegoś zagadnienia.

W podobny sposób możemy korzystać z niej starając się zapamiętać jakiś materiał na egzamin. Jeżeli jesteśmy w stanie zanotować zagadnienia, które chcemy zapamiętać, w formie głównych pojęć, to moglibyśmy je zapamiętać używając opisanej tu metody.

– Zapamiętywanie listy zakupów lub listy rzeczy do zrobienia.

Te dwie rzeczy, czyli zapamiętywanie listy zakupów lub listy rzeczy do zrobienia, są najczęściej podawanym zastosowaniem dla tej metody.

*      *      *

Metoda budowania opowieści

Na koniec warto wspomnieć o pewnej odmianie metody łańcuchowej, czyli czymś co w języku angielskim jest nazywane The Story system. My równie dobrze moglibyśmy nazwać to „metodą budowania opowieści”.

W wariancie tym zasadniczo chodzi o stworzenie jakiejś historyjki, opowieści, z pojęciami które chcemy zapamiętać. Czyli, zamiast łączenia słów w pary, jak to czyniliśmy do tej pory, potrzebujemy wpleść je w narracje prostej historyjki.

Wracając do wymienionej powyżej listy słów, nasza opowieść mogłaby wyglądać w ten sposób:

Chłopiec roznoszący gazety (papier) pchnął oponę po chodniku, która uderzyła w doktora. Który z kolei wpadł w krzew róż, w którym była piłka którą, w odpowiedzi, rzucił on w chłopca.

Aby przypomnieć sobie te pojęcia, wystarczy że odtworzymy tą historyjkę w naszej głowie, wydobywając z niej słowa kluczowe, które z kolei naprowadzą nas na to, o czym chcieliśmy pamiętać.

Przypisy

[1] Kenneth L. Higbee, Ph.D., Your Memory: How It Works and How to Improve It, Da Capo Press, Kindle Edition, Loc. 3091
[2] O metodzie słów kluczowych powiem więcej już wkrótce w oddzielnym artykule.

Polecana literatura

Kenneth L. Higbee, Ph.D., Your Memory: How It Works and How to Improve It, Da Capo Press, 2008
Bartłomiej Boral, Tobiasz Boral, Techniki zapamiętywania, Edgard, 2013
Tony Buzan, Pamięć na zawołanie, Wydawnictwo Aha!, 2014

Artur Pluta