admin, 22 sierpnia, 2019, brak komentarzy

Techniki zapamiętywania: metoda haków pamięciowych

Metoda haków pamięciowych (ang. peg word method), zwana jest również pod innymi nazwami, takimi jak ‘zakładkowa metoda zapamiętywania’, z którą możemy się spotkać w książkach Tony’ego Buzan’a, lub ‘metoda kołków’. Metoda ta stanowi rozwinięcie systemu loci.

Wykorzystując metodę loci, czyli metodę miejsc, aby coś zapamiętać potrzebowaliśmy utworzyć serię asocjacji, pomiędzy pojęciami do zapamiętania i lokalizacjami w których były one umieszczane.

W opisywanej tutaj metodzie również tworzymy serię asocjacji, lecz zamiast lokalizacji, wykorzystywane są tutaj liczby lub litery alfabetu.

Początki tej metody

Metoda haków pamięciowych została zapoczątkowana w połowie XVII wieku przez Henriego Herdsona, który pracował nad ulepszeniem systemu loci. Herdson zrezygnował z użycia przestrzennych lokalizacji, a zamiast nich wykorzystał przedmioty, które powiązał z cyframi.

W systemie zaproponowanym przez niego każda z cyfr została zastąpiona przedmiotami przypominającymi je kształtem. Na przykład: 1 to świeca, 2 to łabędź, 3 to serce, itd.

W 1879 John Sambrook zaproponował modyfikację tej metody, w której zamiast wizualnego podobieństwa pomiędzy cyframi i przedmiotami, wprowadził on rymowanki. Na przykład: jeden-Wiedeń, dwa-gra, trzy-lwy, itp.

Z czasem pojawił się kolejny wariant, w którym zamiast liczb zaczęto używać liter alfabetu, o czym więcej będzie później.

Charakterystyka tej metody

Zarówno w przypadku metody łańcuchowej, jak i metody miejsc, aby przypomnieć sobie jakieś słowo z naszej listy do zapamiętania, potrzebowaliśmy przejść przez kolejne jej etapy, zaczynając od jej początku.

Innymi słowy, w obu tych przypadkach było niemożliwe przejście do wybranej przez nas pozycji bezpośrednio.

Załóżmy, że chcielibyśmy przypomnieć sobie, jakie było piąte słowo na naszej liście. Aby to uczynić musielibyśmy odtworzyć w naszych umysłach pierwsze cztery pozycje, zanim doszlibyśmy do piątej.

Jednakże nie jest to konieczne w przypadku metody haków pamięciowych. Poprzez wykorzystanie liczb lub liter alfabetu (jeżeli znamy ich numeryczne pozycje), jako elementów z którymi skojarzymy dane informacje, możemy bezpośrednio przejść do wybranej przez nas pozycji, bez konieczności odtwarzania listy od jej początku.

Z tego względu, że liczby i litery alfabetu są abstrakcyjne, tym samym trudno z nimi tworzyć skojarzenia, w metodzie haków pamięciowych stosuje się ich zamienniki.

W przypadku liczb takimi zamiennikami są nazwy przedmiotów literopodobnych oraz rymowanki liczbowe. W przypadku liter alfabetu, podobnie jak poprzednio, będą to wyrazy rozpoczynające się od tych liter lub z nimi rymujące się.

Zdefiniowane przez nas słowa-haki, będą służyć jako mentalne wieszaki (ang. pegs) na których „zawieszamy” pojęcia do zapamiętania, stąd też wywodzi się nazwa tej metody.

Owe słowa-haki rzeczywiście przypominają wieszaki w naszych szafach, których możemy mieć określoną ilość. Podczas gdy same wieszaki w szafie nie zmieniają się, to rzeczy, które na nich zawieszamy, już tak.

Podobnie jak zawieszamy ubrania na poszczególnych wieszakach, tak i tutaj, chcą zapamiętać jakąś listę słów, potrzebujemy skojarzyć każde z nich po kolei z kolejnym słowem-hakiem.

Przejdźmy teraz do omówienia poszczególnych odmian tej metody.

Haki literopodobne

Aby zbudować system haków literopodobnych, potrzebujemy wymyśleć słowa-obrazy, które będą przypominać nam liczby od 1 do 10, z racji ich podobieństwa kształtu lub symboliki.

Na przykład:
1 to świeca

2 to łabędź

3 to serce

4 to żaglówka

5 to hak

6 to słoń

7 to parasol

8 to bałwan

9 to balonik

10 to komplet do baseballa.

Aby zapamiętać wybraną listę słów potrzebujemy połączyć, skojarzyć wizualnie, każdy element tej listy ze stosowanym przez nas słowem-hakiem (czyli obrazem liczby).

Załóżmy, że chcemy zapamiętać te pięć słów: papier, opona, doktor, róża i piłka, które wykorzystywaliśmy poprzednio przy omawianiu metody łańcuchowej oraz loci.

Na początek, potrzebujemy skojarzyć papier ze świecą (1 to świeca). Możemy to zrobić wyobrażając sobie, że czytaliśmy książkę przy świecy, i gdy na chwilę przysnęliśmy, zapalił się od niej papier.

Po drugie, potrzebujemy skojarzyć oponę z łabędziem (2 to łabędź). Możemy wyobrazić sobie, że widzieliśmy łabędzie pływające na oponach.

Po trzecie, potrzebujemy skojarzyć doktora z sercem (3 to serce). Moglibyśmy wyobrazić sobie, że obserwujemy jak doktor wykonuje operacje na otwartym sercu.

Następnie potrzebujemy skojarzyć różę z żaglówką (Cztery to żaglówka). Moglibyśmy wyobrazić sobie, że płyniemy w żaglówce po jeziorze, którego woda jest pokryta pływającymi różami.

Na koniec potrzebujemy skojarzyć piłkę z hakiem (Pięć to hak). Moglibyśmy wyobrazić sobie, że gamy w piłkę, będąc zaczepionym na linie z hakiem.

Aby przypomnieć sobie listę rzeczy, którą próbowaliśmy zapamiętać, potrzebujemy powróci do naszych słów-haków, a te przypomną nam o skojarzeniach, które z nimi utworzyliśmy.

Rymowanki liczbowe

Oto przykład w języku angielskim wersji metody haków pamięciowych opartej na rymach:

One is a bun (Jeden to bułka)
Two is a shoe (Dwa to but)
Three is a tree (Trzy to drzewo)
Four is a door (Cztery to drzwi)
Five is a hive (Pięć to ul)
Six is a sticks (Sześć to patyki)
Seven is heaven (Siedem to niebo)
Eight is a gate (Osiem to brama)
Nine is a wine (Dziewięć to wino)
Ten is a hen (Dziesięć to kura)

Przykład w języku polskim pochodzący z książki J. R. Andersona [1]:

Jeden to Wiedeń
Dwa to gra
Trzy to lwy
Cztery to kamery
Pięć to zięć
Sześć to teść
Siedem to pledem
Osiem to Antosiem
Dziewięć to rtęć
Dziesięć to jesień

Załóżmy, że chcemy zapamiętać te same pięć słów, czyli: papier, opona, doktor, róża i piłka.

Na początek, potrzebujemy skojarzyć papier z Wiedniem (Jeden to Wiedeń). Możemy to zrobić wyobrażając sobie, że w Wiedniu domy są zrobione z papieru; lub że kupiliśmy papier do drukarki, gdzie na każdej stronie jest napisane słowo Wiedeń.

Po drugie, potrzebujemy skojarzyć oponę z grą (Dwa to gra). Możemy wyobrazić sobie, że gramy oponą w grę; lub że kupiliśmy grę w kształcie opony.

Po trzecie, potrzebujemy skojarzyć doktora z lwami (Trzy to lwy). Moglibyśmy wyobrazić sobie, że doktor leczy lwy; lub że lwy gonią doktora.

Następnie potrzebujemy skojarzyć różę z kamerami (Cztery to kamery). Moglibyśmy wyobrazić sobie różę, jak pozuje do kamer; lub że kamery telewizyjne mają wygląd róż.

Na koniec potrzebujemy skojarzyć piłkę z zięciem (Pięć to zięć). Moglibyśmy wyobrazić sobie, że zięć (nasz lub kogoś, kogo znamy) gra w piłkę; lub że jest on okrągły jak piłka.

Przypisy

[1] J. R. Anderson, Uczenie się i pamięć. Integracja zagadnień., WSiP Warszawa 1998, s.319

Literatura

Kenneth L. Higbee, Ph.D., Your Memory: How It Works and How to Improve It, Da Capo Press, 2008
Tony Buzan, Pamięć na zawołanie, Wydawnictwo Aha!, 2014

Artur Pluta